Geschiedenis - Koninklijk Eise Eisinga Planetarium

Wie was Eise Eisinga

Eise Eisinga werd op 21 februari 1744 in Dronrijp geboren. Daar volgde hij ook de lagere school. Zoals veel kinderen in die tijd moest hij thuis komen werken, in zijn geval in de wolkammerij van zijn vader. Naast het wolkammen nam hij van zijn vader de interesse over voor zaken als sterrenkunde en wiskunde. Hij was zó leergierig dat hij al op jonge leeftijd wekelijks naar Franeker liep, waar hij met Willem Wijtses, een wolverver, de wiskundeboeken van Euclides bestudeerde. Op 24-jarige leeftijd trouwde Eisinga met Pietje Jacobs, waarna hij zich in 1768 als wolkammer in Franeker vestigde.

Het einde der tijden

Op 8 mei 1774 vond een bijzondere samenstand van planeten plaats. In de vroege ochtend stonden Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en de maan dicht bij elkaar aan de hemel. Er werd beweerd dat door de onderlinge krachten van deze hemellichamen de aarde uit haar baan geslingerd zou worden en in de zon verbranden.

Eelco Alta, predikant uit Bozum, deed deze voorspelling. In april 1774 verscheen in de Leeuwarder Courant een stukje over het geschrift van deze 'liefhebber van de waarheid', zoals hij zichzelf noemde. Het geschrift droeg de titel: 'Philosophische bedenkingen over de conjunctie van de planeten'. Alta’s ideeën zorgden voor veel onrust onder de bevolking. De overheden probeerden in te grijpen door het geschrift te verbieden, maar het kwaad was al geschied.

Geen reden voor paniek!

Zijn grote kennis van de wis- en sterrenkunde kwam Eisinga goed van pas toen in mei 1774 onrust uitbrak naar aanleiding van de voorspelling van Eelco Alta. Om de mensen een juist beeld van het zonnestelsel te geven bouwde hij in zijn woonkamer een model van het zonnestelsel. Tussen zijn allereerste idee en de uiteindelijke realisatie verstreken zeven jaar. Sinds 1781 volgt het model van Eisinga zeer nauwkeurig de banen van de 6 planeten uit ons zonnestelsel. Daarmee is het het oudste planetarium ter wereld dat nog werkt.

Documentaire op DVD

Over het wonderlijke verhaal van Eisinga, met bijzondere mensen in een tijd vol wetenschappelijke en sociale ontwikkelingen, is een film gemaakt. In deze documentaire met gespeelde scènes komt de geschiedenis tot leven: we kijken mee over de schouder van Eise Eisinga!

'Eise Eisinga, het fenomeen van Franeker' is gemaakt door Anton Stoelwinder Filmproducties uit Gorredijk, in nauwe samenwerking met het Eise Eisinga Planetarium.
De film is voor € 14,95 op dvd verkrijgbaar in het Planetarium. U kunt de dvd ook bestellen. Maak € 16,95 over op rekening NL52RABO 032.04.78.777 van het Eise Eisinga Planetarium te Franeker, o.v.v. dvd-film. Wilt u ook uw adresgegevens in de omschrijving vermelden? Dan krijgt u de dvd thuisgestuurd.

Eise Eisingastraat 3
8801 KE Franeker
telefoon 0517 - 393 070
ANBI Gegevens
Vragen of opmerkingen?
info@eisinga-planetarium.nl

Neem contact op

Met trots mogen wij ons sinds 19 september 2023 UNESCO's Werelderfgoed noemen!

We can proudly call ourselves UNESCO World Heritage since September 19, 2023!

Wir sind stolz, dass wir uns seit dem 19. September 2023 UNESCO-Welterbe nennen dürfen.